MİMARİ PROJE TASARIM SÜREÇLERİ

Mimarlık, mekanların tasarlanması işidir. İnsanların yaşamasını kolaylaştırmak ve barınma, dinlenme, çalışma, eğlenme gibi eylemlerini sürdürebilmelerini sağlamak üzere gerekli mekanları, işlevsel gereksinmeleri ekonomik ve teknik olanaklarla bağdaştırarak estetik yaklaşımlarla inşa etme sanatı; başka bir tanımlamayla, yapıları ve fiziksel çevreyi tasarlama ve inşa etme sanat ve bilimidir.

Mimar, ihtiyaç duyduğumuz mekanları  tasarlayan ve oluşturulabilmesi için gerekli olan çeşitli disiplinleri (inşaat mühendisi, makine mühendisi, elektrik mühendisi, peyzaj mimarı, jeoloji mühendisi, harita mühendisi, iç mimar ) organize eden, hem fonksiyonel hem de estetik mekanlar üretilmesini sağlayan kişidir. Bir mimarın, bu organizasyonu sağlayabilmesi ve alt disiplinler ile iletişim kurabilmesi için kendi mesleki yetenek ve bilgisinin dışında bu disiplinlerle ilgili de bilgiye sahip olması gerekmektedir.

Tasarım, mimari proje hazırlama sürecinde en önemli aşamalardan biridir. Yapının, dış mekanda çevre ve insan ile sürekli iletişim halinde olduğunu düşünürsek eğer görsel algımıza yön veren en önemli etmendir aynı zamanda. Bu sebeple tasarlanan yapı ile ilk iletişime geçtiğimiz an, yapının bize kendini sunduğu “an”dır. Bu sebeple tasarımın güçlü bir etki bırakması yapının çevre ve insan ilişkisinde önemli rol oynar.

Varoluşundan bu yana görsel olarak uyum, estetik gibi kavramları ortaya çıkararak bu kavramları her gecen gün geliştiren insanoğlu, hayatını içinde barındıracağı mekanları/yapıları da tasarı adı verdiği kavram çerçevesinde ortaya çıkarmıs, günümüze kadar da, estetiğin ön plana çıktığı bu tasarıları belirli kalıplar çerçevesinde isimlendirip temel ilkeler haline getirmiştir.

 Yapıların tasarımında mimarın tasarım süreçlerinden bahsedecek olursak;

Yapı sahibi istek ve taleplerin dinlenmesi ve gerekli evrakların temini

Müşteri (şahıs, şirket, kurum v.b.) yaptırmak istediği yapı ile ilgili arsaya ait belgeleri ilgili kurumundan (Belediye, tapu ve kadastro müdürlükleri v.b.) temin ederek, mimara teslim eder. Bu belgeler nelerdir diye sorar isek; arsaya ait tapu, imar durumu ve aplikasyon krokisi olarak belirtebiliriz. Bu belgeler ile müşterinin talep ve istekleri dinlenir ve oluşacak yapıdaki mekanlara ait mahal listeleri ile yapılacak yapının inşaat alanları belirlenir.

Arazi Çalışmaları Ve Tespitler

Yapılacak yapının araziye uyumu, arazi içindeki işlevselliği, kimliği, çevre ile uyumu tasarımın en önemli kriterlerindendir. Bu kapsamda yerinde arazi fiziki yapısı, iklim koşulları, yön ve çevre yapılar incelenerek fotoğraflanır. Bina ve çevre alt yapısı konusunda incelemeler yapılır. Yapının tasarımında etken olan arazi eğiminin belirlenmesi amacı ile harita mühendisleri tarafından kot krokisi hazırlamasına yönelik ölçümler yapılır. Yapının taşıyıcı strüktür için gerekli veri olan zemin etüdleri yapılır ve bunun ile ilgili raporlar Jeoloji mühendisleri tarafından hazırlanır. Tüm bu verilerin tamamlanması ile diğer aşamalara geçilir.

Yapı tipine göre çeşitli standartların belirlenmesi ve araştırmaların yapılması

Yapılacak yapının kullanım amacı ve türüne göre mekanların tasarımı ve işlevselliği konusunda belirli standartlara uyumluluk açısından araştırmalar ve değerlendirmeler yapılır. Bu araştırmalar yapının ne amaçla kullanacağı ve bir mekanın içinde ne amaçla bulunacağı ile ilgilidir. Yapılar barınma, eğlenme, dinlenme, çalışma v.b. birçok farklı ihtiyaçlara göre tasarlanmaktadır. Mekanın boyutunu içindeki mobilyaların belirlediğini düşünür isek; bu bağlamda canlının yapıyı kullanım amacına uygun standart ve konforu yakalamak için gerekli tefrişat ile ilgili envanterlerin toplanması tasarımın en önemli noktalarındandır. Mimar olarak çeşitli envanterleri toplayarak yorumlanması ve değerlendirilmesi oluşturulacağı tasarıma yön verecektir.

Eskiz çalışmaları ile birlikte ön projelerin (avan) hazırlanması

Elde edilen tüm veriler ışığında eskiz çalışmalarına başlanır. Mekanların ilişkisel fonksiyon şemaları ile birlikte form çalışmaları yapılarak arazi üzerinde derlemeler akabinde bunların müşteriye sunumu ile ilgili planlar, kesitler, görünüşler ve 3d çalışmalar ile sunum paftaları oluşturur. Gerektiğinde maket çalışmaları ile proje anlatımı desteklenir. Burada mimar binanın kimliğini, işleyişini, çevreye kattığı etkiyi ve felsefesini ifade edecek her türlü ön proje çalışmalarını hazırlar.  Müşterinin beğenisine sunulan proje üzerinde istek ve talepler tekrar dinlenir. Bu aşamada yapı yaklaşık maliyetleri konusunda müşteri bilgilendirilir. Malzeme seçimleri ile ilgili alternatifli ürünler müşteriye sunulur. Seçilen ve kararı verilen malzemeler ışığında diğer aşamalara geçilir.

 Mimari kesin proje ve mühendislik çalışmaları

Mimari ön projeler verilen kararlar doğrultusunda son şeklini alacak çalışmalara başlanır. Bu aşamada yapı ile ilgili halihazırda olan yönetmeliklere (planlı alanlar imar yönetmeliği, yangın, otopark, sığınak, erişebilirlik v.b.) uygunluklar projede hesaplanır ve tatbik edilir. Bu aşamada binanın taşıyıcı strüktürü inşaat mühendisleri tarafından çözümlenir ve çıkan temel, kolon, kiriş, döşeme boyutları mimari projeye uygulanır.  Diğer mekanik, elektrik mühendislik çalışmaları ile tesisat çözümleri yapılır. Bu çalışmaların mimari üzerindeki etkileri değerlendirilir ve uygulanır. Vaziyet planında peyzaj çalışmaları yapılır. Tüm mühendislik çalışmaları ile mimari proje uyumluluğu projenin inşası aşamasında en önemli hususlardan biridir.

Mimari uygulama proje çalışmaları ve yapı ruhsat alımı

Kesin projelerin müşteri tarafından onaylanması ile birlikte uygulama proje aşamasına geçilir. Mimari uygulama projeleri mimarlar odası ve belediyenin kabul gördüğü çizim standartları çerçevesinde hazırlanır. Bu kapsamda projelerin vaziyet ve yerleşim planları, kat planları, kesitler, cepheler ve tüm detaylar hazırlanır. Bu aşama aynı zamanda nihai mühendislik projelerinin de tamamlandığı aşamadır. Tüm mimari, elektrik, mekanik, harita, jeolojik proje ve raporlar ile birlikte ilgili belediyesinin talep ettiği evraklarda derlenerek yapı ruhsatı için başvurusu yapılır.

Yapı yaklaşık maliyetlerin hazırlanması

Müşteri talebi doğrultusunda yapı ile ilgili metraj ve keşif işleri yapılır. Yapıda kullanılacak tüm malzemeler ve buna ait metrajlar çıkarılır. Bu iş kalemleri piyasa fiyatları ve/veya çevre şehircilik birim fiyatı ile yapının total maliyet hesabı yapılır. Bu hesaplamalar inşaat, elektrik ve mekanik olarak ayrı ayrı çıkarılır.    

Mimar Tankut AYDIN